علم فردا

تکنولوژی به زبان ساده

حتما اصطلاح اورکلاک Overclock به گوشتون خورده و شاید براتون سوال باشه این اورکلاک چیه که انقدر هی میگن اورکلاک ! تو این پست توضیح میدم ، البته توی این پست نمی خوام روش اورکلاک کردن رو آموزش بدم چون خودش یه داستان جداست ! فقط میخوام بگم اورکلاک چیه و چه کاربردی داره و چجوری کار می کنه ، پس با من همراه باشید .

اورکلاک چیست ؟

اورکلاک به انگلیسی Overclock یعنی اینکه ما کاری کنیم که یه قطعه الکترونیکی ، با سرعت بیشتری کار کنه . اینکه میگم سرعت بیشتر یعنی سرعت کلاک پالس رو افزایش بدیم . قبلا در مورد کلاک پالس مفصل توضیح دادم پیشنهاد می کنم حتما بخونید . قطعاتی مثل سی پی یو ، حافظه رم ، کارت گرافیک و مادربورد با کلاک پالس کار میکنن . مثلا وقتی میگن یه پردازنده سرعتش 2.4 گیگاهرتزه یعنی در هر ثانیه 2 میلیارد و 400 میلیون دستور العمل رو می تونه پردازش کنه . یعنی کلاک پالسش 2 میلیارد و 400 میلیون بار در ثانیه نوسان داره . تو هر کلاک پالس یه دستور العمل یا بخشی از دستور العمل پردازش میشه پس یعنی هر چی سرعت کلاک پالس بیشتر باشه ، پردازنده با سرعت بیشتری می تونه کار خودشو انجام بده . یعنی یه پردازنده با کلاک 2.9 سریع تر از یه پردازنده با کلاک 2.4 هستش . پس تا اینجا تاثیر سرعت کلاک پالس رو فهمیدید .

تمام قطعات وقتی از کارخونه میان بیرون ، روی یه کلاک پالس مشخصی تنظیم شدن . بعضی شرکت ها این سرعت رو قفل میکنن و دیگه نمیشه دستکاری شون کرد اما بعضی شرکت ها هم اجازه میدن تا کاربر بتونه سرعت کلاک رو افزایش بده . این افزایش کلاک رو میگن اورکلاک . اورکلاک یعنی کاری کنیم که اون قطعه با سرعت کلاک بیشتری کار کنه تا سرعت کلی سیستم بیشتر بشه .

واژه Overclock رو بعضی وقتا به صورت مخفف OC می نویسن که دو حرف اول OverClock هستش . روی جعبه مادربورد ها احتمال خیلی زیاد دیده باشین که آخر مدل مادربورد یا به صورت مجزا یه OC هم می نویسن مثل مادربورد ASRock Z170 OC .

در شکل زیر نوشته مادربورد x99 OC که اون OC مخفف OverClock هستش .

 

اورکلاک چگونه کار می کند ؟

تا اینجا فهمیدیم که اورکلاک یعنی افزایش سرعت کار پردازنده یا هر قطعه الکترونیکیه دیگه . اما این افزایش سرعت کلاک چجوری اتفاق میفته ؟

قبلا تو پست کلاک پالس بهتون گفتم که مدارات و قطعات الکترونیکی توسط کلاک پالس ، همزمان و هماهنگ میشن . حتما اون پست رو بخونید . قدیما ، یعنی موقعی که سرعت سی پی یو ها کم بود ، تمام قطعات روی مادربورد ها توسط قطعه ای به نام کلاک ژنراتور به انگلیسی Clock Generator با هم هماهنگ میشدن . یعنی یه قطعه بود که کلاک رو تولید می کرد و اون کلاک با روش های مختلفی به قطعات الکترونیکی می رسید . با پیشرفت تکنولوژی و افزایش سرعت کلاک پردازنده ها ، دیگه اون قطعه ای که کلاک تولید می کرد نمی تونست سرعت بالای پردازنده رو ساپورت کنه . به همین دلیل طراحان الکترونیک اومدن یه مداری تعبیه کردن که کلاک پالس تولیدی رو چند برابر می کرد . به این سیستم میگن سی پی یو مالتی پلایر به انگلیسی CPU Multiplier . این مالتی پلایر رو به صورت یه عدد بیان می کنن مثلا 10 یا 20 یا 15 حالا بستگی به پردازنده و مادربورد داره . هر چی این عدد برای سی پی یو بیشتر باشه ، سرعت کلاک پالس سی پی یو هم بیشتره . مثلا سرعت کلاک تولیدی ، 100 مگاهرتزه ، این کلاک رو در مالتی پلایر مثلا در عدد 20 ضرب می کنن نتیجه چی میشه ؟ میشه 2 گیگاهرتز . اینجوری میشه که کلاک پالس داخلی سی پی یو بدست میاد . این 2 گیگاهرتز همون سرعتیه که توی مشخصات فنی سی پی یو م ینویسن .

ببینید ، سی پی یو با دو تا کلاک پالس کلی کار می کنه . یکی کلاک خارجی و یکی هم کلاک داخلی . کلاک خارجی همون کلاک FSB هستش . FSB مخفف Front Side Bus هستش و واسه این طراحی شده که پردازنده با کنترل کننده حافظه در ارتباط باشه . این FSB در واقع سی پی یو رو با قطعات دیگه مرتبط میکنه . FSB یه گذرگاهه که سرعتش با واحد هرتز بیان میشه . هر چی سرعت کلاک FSB بیشتر باشه ، پردازنده سریع تر می تونه با بقیه قطعات روی مادربورد در ارتباط باشه و نهایتا سرعت کلی سیستم بیشتر میشه .

کلاک پالس داخلی سی پی یو بر اساس همین کلاک پالس خارجی تنظیم میشه . طراحان الکترونیک ، کلاک پالس خارجی رو ضربدر یه عدد ثابت می کنن و تحویل سی پی یو میدن و سی پی یو با همون کلاک پالس کار می کنه . پس تا اینجا متوجه شدید که سی پی یو با دو تا کلاک پالس کار می کنه . یکی برای هماهنگی با دنیای بیرون و یکی هم برای هماهنگی اجزای داخلی خودش . کلاک داخلی هم از چند برابر کردن کلاک خارجی بدست میاد .

مزیت اورکلاک

یکی از مزیت های اورکلاک اینه که می تونید سرعت کلاک پالس یه قطعه رو افزایش بدین تا عملکرد بهتری ازش بگیرین . پس منتظر معجزه نباشید چون اورکلاک همونطور که از اسمش هم معلومه فقط در مورد کلاک استفاده میشه .

یکی دیگه از مزایای اورکلاک اینه که شاید بتونید یه مقدار تو هزینه تون صرفه جویی کنید البته اگه حوصله شو داشته باشید وگرنه خیلی این مسئله مهم نیست چون هایتا 100 تا 150 هزار تومن شاید جلو بیفتید که اونم میگم دردسر داره و حوصله می خواد . اونم اینه که شما به جای اینکه یه پردازنده با سرعت کلاک بالا بخرید ، یه پردازنده با کلاک پایین تر اما با قابلیت اورکلاک می خرید و بعدش ما به تفاوت پول رو میدین یه سیستم خنک کننده بهتر می خرین . مثلا اگه قیمت یه پردازنده سریع 1 میلیون باشه ، شما یه پردازنده ضعیف تر با قابلیت اورکلاک می خرید مثلا 700 هزار تومان . اینجا 300 تومن واستون می مونه حالا می تونید 100 تومن 200 تومن بدین یه سیستم خنک کننده بهتر بخرید . روی این مزیت خیلی حساب نکنید من همینجوری گفتم که ذهن تون باز تر بشه وگرنه خیلی عملی نیست .

معایب اورکلاک

اورکلاک چند تا عیب داره .

■ همونطور که گفتم اورکلاک باعث افزایش سرعت کلاک میشه . افزایش کلاک یعنی اعمال ولتاژ بیشتر ، این ولتاژ بیشتر باعث ایجاد گرما داخل قطعه میشه و همونطور که در پست های مختلف هم گفتم ، گرما عمر قطعات الکترونیکی رو کم میکنه .

■ مشکل دیگه اینه که در بعضی مواقع گرما باعث میشه که یه قطعه ارور بده یا دستور رو درست پردازش نکنه . در واقع باگ یا خطا بوجود میاد و شاید حتی مجبور بشید قطعه رو عوض کنید .

■ خیلی از شرکت ها ، گارانتی شون رو بدون اورکلاک در نظر میگیرن . یعنی توی دفترچه گارانتی می نویسن که اورکلاک تحت گارانتی نیست . یعنی اگه قطعه شما بخاطر اورکلاک چیزیش بشه دیگه مسئولیتش پای خودتونه !

آندرکلاک چیست ؟

شاید تعجب کنید اما برخلاف اورکلاکینگ که سرعت کلاک رو افزایش میدن ، یه چیز داریم به نام Underclocking که در واقع سرعت کلاک رو کاهش میدن . معمولا آندرکلاک واسه اینه که مصرف توان کاهش پیدا کنه . مثلا تو سیستم هایی که با باتری کار می کنن ، اگه آندر کلاک انجام بشه ، مصرف باتری کم میشه و عمر باتری زیاد میشه . کلا یادتون باشه افزایش یا کاهش سرعت کلاک یعنی افزایش یا کاهش ولتاژ ! وقتی ولتاژ کم و زیاد بشه ، مصرف توان هم کم و زیاد میشه . آندرکلاکینگ داستان جدایی داره و نمیشه اینجا توضیح داد فقط گفتم که بدونید همچین کانسپتی هم وجود داره .

چه قطعاتی اورکلاک میشن ؟

از نظر علمی و فنی ، هر قطعه ای که با کلاک پالس سر و کله می زنه و قطعات و اجزای داخلیش رو با کلاک هماهنگ می کنه می تونه اورکلاک بشه اما توی کامپیوتر ، معمولا سی پی یو ، کارت گرافیک ، رم و مادربورد چهار قطعه ای هستن که کاربران کامپیوتر اونارو اورکلاک می کنن . البته مادربورد اینجا منظورم چیپست های مادربورد هستن . قبلا در مورد چیپست های مادربورد توضیح دادم پیشنهاد می کنم حتما بخونید .

در پردازنده های اینتل و AMD یه سری پردازنده ها هستن که مخصوص اورکلاک طراحی شدن و معمولا با یه پسوند مشخص میشن . مثلا در پردازنده های اینتل ، پردازنده هایی که پسوند K دارن ، مخصوص overclock هستن . حرف k اینجا یعنی اون پردازنده Unlocked هستش یعنی قفل نیست و شما می تونید با دستکاری FSB ( کلاک پایه ) یا مالتی پلایر ، اون سی پی یو رو اورکلاک کنید .

نکات مهم در مورد اورکلاک

■ اورکلاک نیازی به نرم افزار یا سخت افزار خاصی نداره . می تونید از توی بایوس مالتی پلایر یا FSB رو تغییر بدین .

■ موقع اورکلاک ، مهمترین بحث ، بحث کولینک یا خنک سازی هستش . چون سرعت کلاک که زیاد میشه ، گرمای اون قطعه هم زیاد میشه و با همین فن و هیت سینک معمولی نمیشه سی پی یو رو خنک کرد . بهترین روش خنک سازی ، استفاده از واترکولینگ یا خنک سازی از طریق آب هستش .

■ اگه کولینگ درست حسابی نداشته باشید ، سی پی یو یا حالا اون قطعه ، ناپایدار میشه و ممکنه بلو اسکرین اتفاق بیفته یا ممکنه سیستم پشت سر هم ری استارت بشه .

■ حتی اگه سیستم ها و قطعات شبیه هم باشن بازم ممکنه نتیجه اورکلاک دو تا سیستم شبیه هم نشه . این مسئله واسه اینه که هیچ قطعه ای دقیقا شبیه به اون یکی ساخته نمیشه . شاید مثل هم کار کنن اما از نظر برخی مشخصات فنی ممکنه تفاوت های خیلی ریزی وجود داشته باشه که همین تفاوت ها نتیجه اورکلاک رو متفاوت می کنه .

■ در اورکلاک ، بقیه قطعات هم نقش دارن . مثلا شما اگه هارد معمولی HDD داشته باشید شاید تاثیر خیلی زیادی متوجه نشید اما اگه حافظه SSD داشته باشید ، اون افزایش کلاک روی سی پی یو ، قشنگ خودشو نشون میده .

■ ممکنه قطعه ای باشه که 3 تا فاکتور برای اورکلاک داشته باشه . بعضی قطعات ممکنه 3 تا مسیر ارتباطی داشته باشن مثل کارت گرافیک . کلاک هر کدوم از این مسیر های ارتباطی رو افزایش بدیم ، اورکلاک انجام بشه ، اما یه نکته مهم وجود داره و اونم اینه که ممکنه دو تا از این مسیر ها رو بتونیم از طریق خود قطعه کنترل کنیم و یکی از مسیرها رو از طریق مادربورد .

در نهایت ، توصیه می کنم اگه کاربر حرفه ای نیستین و خیلی آدم با حوصله ای هم نیستین ، کلا سراغ اورکلاک نرید . سری که درد نمی کنه رو دستمال نمی بندن ! ولش کن آقا ، برو یه سی پی یو یا گرافیک یا رم قوی تر بخر و خیال خودتو راحت کن . راستی دوستان ، پیشنهاد میکنم دوره های انگلیسی علم فردا رو تهیه کنید ، دنیاتون عوض میشه ! خیلی فرقه بین کسی که انگلیسی میدونه و نمیدونه !

حتما مطالب زیر رو هم بخونید