علم فردا

تکنولوژی به زبان ساده

اگه دقت کرده باشین داخل آبگرمکن های قدیمی ، لوله های مسی رد میشد تا آب رو وسط آتیش بچرخونه و آب گرم رو تحویل ما بده . به مرور زمان رنگ لوله های مسی از رنگ مسی به رنگ سبز تغییر پیدا می کردن . شاید واستون سوال باشه که چرا این اتفاق میفته ؟ تو این پست خیلی ساده و کوتاه توضیح میدم .

چرا فلز مس ، سبز رنگ میشه ؟

همون چیزی که باعث میشه آهن زنگ بزنه ، باعث میشه که مس رنگش سبز بشه . یعنی قرار گرفتن در معرض هوا و آب . دلیل علمی سبز شدن رنگ مس اینه که فلز مس بخاطر قرار گرفتن در معرض آب و هوا ، الکترون های سطح بالایی خودش رو از دست میده و این ریزش الکترون به شکل تغییر رنگ خودش رو نشون میده . به این عمل می گن اکسیداسیون یا به انگلیسی Oxidation . در واقع این اتفاق بخاطر وجود کربنات مس میفته . ماده ای که روی سطح مس یافت میشه .

رنگ سبز در فلز مس – اکسداسیون مس

وقتی یه فلز در معرض آب و هوا قرار میگیره یا رنگش تیره میشه یا زنگ می زنه . فلز مس فلزیه که اگه در معرض آب و هوا قرار بگیره رنگش تیره میشه و سطحش سبز رنگ میشه . فقط یادتون باشه که تغییر رنگ مس یا حتی آهن ، تو یه شب اتفاق نمیفته بلکه این یه پروسه یا فرآینده و به مرور زمان انجام میشه .

یه نکته کنکوری هم بگم و اونم اینه که آهن وقتی زنگ می زنه ، مقاومتش کمتر میشه و به مرور زمان خراب میشه اما مس اگه پتینه بزنه تاثیری در مقاومتش نداره و لایه زیرین مس ، در برابر پتینه شدن محافظت میشه و فقط تغییر رنگ روی سطح فلز مس ایجاد میشه . در واقع یه فلز مس سبز شده ، ضعیف تر از فلز مس مسی رنگ نیست . اما آهن اینجوری نیست و آهن زنگ زده از اصلش ضعیف تر میشه .

مجسمه آزادی و فلز مس سبز شده

وقتی می خوان به یه محصول مسی ، قدمت تاریخی ببخشن و اونو زیبا تر نشون بدن از یه ترفند به نام پتینه کاری استفاده میکنن . البته این پتینه کاری با اون پتینه کاری که ما تو ایران انجام میدیم فرق داره . اگه دقت بکنید رنگ بعضی از مجسمه های فلزی ، سبزه که بخاطر همین پتینه هستش . به انگلیسی هم میشه Patina . این پتینه کاری می تونه ساختگی باشه می تونه طبیعی و بر اثر مرور زمان باشه . مثلا مجسمه آزادی در شهر نیویورک امریکا از فلز مس ساخته شده و در اوایل رنگ مسی داشت اما به مرور تغییر رنگ داده و الان رنگش سبز شده . در واقع روی این مجسمه پتینه بسته . شکل زیر رو ببینید . مجسمه آزادی قبل و بعد از پتینه بستن !

مجسمه آزادی پتینه شده

بعضی از مردم فکر می کنن که علت تغییر رنگ مجسمه آزادی بخاطر باران اسیدی هستش اما این مسئله ربطی به بارون اسیدی نداره و بخاطر رطوبت و هوا رنگش سبز شده . اکسیژن ، رطوبت ، چربی بدن انسان ، گرد و خاک و فعل و انفعال شیمیایی می تونه رنگ فلز مس رو تغییر بده . منظور از چربی بدن همون چیزیه که باعث میشه اثر انگشت مون روی یه چیز مشخص بشه . یا اگه الان گوشی رو دم گوش تون بذارید و بردارید می بینی که روی گوشی سطحی از چربی بدن تون جا مونده . این چربی هم می تونه فلز مس رو پتینه کنه .

واسه پاک کردن رنگ سبز فلز مس دو تا کار می تونید انجام بدین . یکی اینکه با لیمو ترش یا پارچه آغشته به آب لیمو ترش روی سطح فلز مس بکشین . راه دوم هم اینه که فلز مس سبز شده رو توی آب جوش بندازین و بذارید 3  4 ساعت جوش بخوره البته توی آب جوش باید اندازه یه قاشق سرکه هم بریزین .

خب دوستان الان دیگه می دونید که دلیل سبز شدن فلز مس و لوله های مسی چیه و راه حل برطرف کردنش رو هم بلدید .

حتما مطالب زیر رو هم بخونید

محمدرضا امين زاده هستم ، مهندس الكترونيك و سردبير مجله علم فردا . علاقه زیادی به سخت افزار دارم ، اگه فرصتی بمونه در زمینه ادیت فیلم و تصویر و طراحی رابط کاربری وب و اندروید مطالعه و تمرین می کنم .